Dünya genelinde başta Amerika Birleşik Devletleri (ABD) olmak üzere kamu otoriteleri, piyasa aksaklıklarının önüne geçmek, adil ve şeffaf ticari koşulları tesis etmek ve rekabeti koruyucu tedbirleri alarak gerek platform içi gerek platformlar arası dengeyi gözetmek amacıyla mevzuat çalışmaları yürütüyor. Bu çerçevede sektörde rekabeti bozucu veya sınırlayıcı faaliyetlerin engellenmesi, e-ticarette çok oyunculu bir yapının tesis edilmesi ve e-ticaretin sağlıklı bir şekilde büyümesi amacıyla Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi hazırlandı. Ticaret Bakanlığından konuya ilişkin yapılan açıklamada, TBMM’ye sunulan kanun teklifinde tüm elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılara getirilen yükümlülükler şöyle sıralandı:
“E-ticaret pazar yerlerindeki fikri ve sınai mülkiyet hakkı ihlallerinin önlenmesi ve hukuka aykırı içeriklerin engellenmesi. E-ticarette meydana gelen haksız ticari uygulamaların engellenmesi. Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılar tarafından satıcılara yapılacak ödemelere ilişkin sürelerin kısaltılması. Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarınca herhangi bir hizmet verilmeden haksız şekilde satıcılardan ücret alınmaması. Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıların kendisinin veya ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişilerin markalarını taşıyan malları satışa sunmasının veya satışına aracılık etmesinin engellenmesi.
Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı veya elektronik ticaret hizmet sağlayıcının olumlu irade beyanını almadan bunların tescilli markalarını kullanarak çevrim içi arama motorlarında pazarlama ve tanıtım faaliyetinde bulunmaması.”
Net işlem hacmi 10 milyar TL üzerinde olan elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılara getirilen yükümlülükler arasında ise elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıların lisanslandırılması, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıların elde ettiği verileri kullanarak bünyesindeki satıcılarla haksız rekabet etmesinin engellenmesi, satıcıların kendilerine ait verileri diledikleri zaman diğer elektronik ticaret pazar yerlerine taşıyabilmesi, birden fazla elektronik ticaret ortamında faaliyet gösterilmesi halinde bu ortamlar arasında erişim imkânı sunulmaması, bağımsız denetim kuruluşunca hazırlanan denetim raporunun bakanlığa sunulması maddeleri yer aldı.
Net işlem hacmi 30 milyar TL ve işlem sayısı 100 bin adedin üzerinde olan elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılara getirilen yükümlülükler arasında, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıların pazar yerlerinin piyasadaki rakipleri dışlayıcı şekilde reklam ve indirim faaliyetlerinde bulunmaması ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcının alternatif kanallardan aynı ya da farklı fiyattan mal veya hizmet sunmasını ya da reklam yapmasını kısıtlayamaması, herhangi bir kişiden mal veya hizmet teminine zorlayamaması bulundu.
Net işlem hacmi 60 milyar TL ve işlem sayısı 100 bin adedin üzerinde olan elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılara getirilen yükümlülükler ise şöyle sıralandı:
“Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarının pazar yerlerinde gerçekleştirdikleri cüzdan benzeri elektronik para kuruluşu olarak gerçekleştirdikleri faaliyetlere ilişkin sınırlamalar getirilmesi. Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarının pazar yerlerindeki satışlar ile satıcı olarak yaptıkları satışlar ve fiziki satışları hariç olmak üzere kargoculuk faaliyetlerinin kısıtlanması. Mal veya hizmet ilanlarının yayımlanmasına elektronik ortam sağlaması halinde, aynı ortamda mal veya hizmet teminine yönelik sözleşme yapılmasına ya da sipariş verilmesine imkân sağlanmasının engellenmesi.”
Öte yandan elektronik ticaret hizmet sağlayıcı olarak da adlandırılan belirli bir büyüklüğe ve işlem sayısına ulaşan pazar yeri niteliğinde olmayan satıcılarda da ağ etkisine bağlı yoğunlaşmanın neden olacağı olumsuzlukların önüne geçilmesi amacıyla elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılara getirilen bazı yükümlülükler, net işlem hacmi ve işlem sayısı dikkate alınarak elektronik ticaret hizmet sağlayıcılar hakkında kıyasen uygulanıyor.
Mustafa Cenik
