Ekonomist Murat Muratoğlu ambargoyu ve doları anlattı:
Petrol fiyatları artıyor, bu hayırlı bir haber değil, en azından Türkiye için ve diğer petrol ithal eden ülkeler için kötü haber. Petrol fiyatlarının artmasının nedeni ABD’nin İran’a ambargo uygulaması. ABD’nin hedefi İran’daki rejimi değiştirmek, Trump bunu her zaman belli ediyor. Fakat İran bu ambargoya karşılık verdi ve “ambargo uygularsanız Hürmüz Boğazı’nı kaparız” dedi. Hürmüz Boğazı kapanır ve çatışma yaşanırsa petrol fiyatlarının nereye gideceğini hiç kimse bilemez.
Türkiye’nin hiç petrolü yok ve bir kısmını İran’dan ucuz petrol alıyor. ABD, İran’a ambargo uygularsa, bu ambargoyu tanımazlık yapamayız. Bunu sadece ekonomisi güçlü ülkeler yapabilir. Almanya bile ABD’ye boyun eğdi ve Rusya’dan petrol alımı gerçekleştiremedi.
Petrol fiyatlarının artmasıyla birlikte dolar da artıyor. S&P Endeksi rekor kırıyor. 10 yıllık tahvilleri ve fazileri güçlenmeye başladı. Tüm finansal verileri iyi geliyor. Bu devam ederse tekrar faiz artırımı yapabilirler. Bu da bütün dünya için kötü olur.
Dünya piyasalarında bir kriz yok ama Türkiye’de çok büyük problemlerimiz var. Mazbata alınmasına rağmen İstanbul seçimlerinin hala muğlakta olması çok olumsuz bir durum oluşturuyor. Belirsizlik ortamı ısrarla sürdürülüyor. Bu, ekonomiye her zaman zarar verir.
Merkez Bankası rezervlerinin ne olduğunu şeffaf olarak bilmiyoruz. Yabancı raporlar rezervlerin daha düşük olduğunu söylüyor. MB’den biri çıkıp da gerçek bir açıklama yapamıyor. Kulaktan dolma bilgilerle yetkililer çıkıp şu kadar bu kadar diye açıklama yapıyorlar. Resmi bir açıklama yok. SWAP denen mekanizmada siz ödünç para alıp o parayı rezervlerinizde gösterirseniz, rezerviniz yüksek gözükür. Yabancılar bunu iddia ediyor ve biz aksini kanıtlayamıyoruz. Siz 28 milyar dolar rezerv açıklıyorsunuz, adamlar diyor ki sizin rezerviniz 16-17 milyar dolar taş çatlasa diyor. Üstelik bunun içinde Katar’dan alınan 3 milyar dolarlık borç da var.
Mayıs ayında 8 milyar dolarlık bir ödememiz var. Her ay döndürmemiz gereken milyarlarca dolar para var. Senin rezervlerin düşükse bunu nasıl yapacağın soru işaretleri yaratıyor. Geçen yıldan bugüne dolar 2 lira artmış, bu 400 milyar TL dış borcun artması demek. Sen bu parayı bir anda kambiyo zararıyla siliyorsun, bu şirketlerin ayakta kalmasını nasıl bekliyorsun?
Kamu bankaları işsizlik fonundan 11 milyar TL aldılar, yetmedi. Şimdi 28 milyar lira daha dağıtılacak. Bunun için ikraz senedi çıkaracaklar. İkraz senedi 90’lı yılların enstrümanı. O yıllarda hazine bunu KİT veya Sosyal Sigortalar’a vermişti. Bu borç vermeyi de yapısal form zannediyoruz. Bu yapısal form değil, bu daha fazla borçlanma yöntemi. Sen böyle yola çıkarsan hiç kimseye güven vermezsin. Sonra sdolar neden artıyor.
Ya Faiz Artacak Ya Dolar
2 tane çok büyük sorunumuz var. Biri içeriden, biri dışarıdan. İçeriden olan yerleşik kurum ve kişilerin 180 milyar dolar döviz mevduatının olması. Yani içeride kendi insanın sana güvenmiyor. Yabancı yatırımcı sana hiç güvenmez. Bu 180 milyarı azaltmanın 2 yolu var. Birincisi 6,5 bandına çıkarıp dolar bozmalarını sağlamak. İkincisi ise faizlerin artırılması ki bunun için bankaları serbest bırakmalasın. Mevduat ve kredi faizleri suni olarak aşağıda tutuldu. Ya faizi ya doları artıracaksınız, aksi halde ikisi birden artar. Şu an olan bu.
Evet ABD bize karışamaz ama sen borcu kimden alıyorsun? Adamlara sen zaten yetkiyi vermişsin. Sen borç alıp sonra bana karışamazsın diyemezsin. Adamlar borçları keserler, sana giden yolları da keserler. Daha önceki İran ambargosunda adamlar bize muafiyet tanımlamıştı. Biz bunu biraz abarttık, altın ticareti falan yaptık, Reza Zarrab olayı patladı. Sarraf ABD’ye teslim oldu ve rüşvet olaylarını vs. her şeyi anlattı. Şimdi tamamen ticaret yapmamızı yasaklıyorlar. S400’leri de alırsak başka yaptırımlar da olacak.
