Küresel kriz gıdaya olan ihtiyacı tetikledi. Özellikle Rusya-Ukrayna savaşının etkisiyle buğday, tahıl gibi ürünlerde üretim ve tedarik riski ortay çıktı. Tarımın gıda yeterliliği yönünden oldukça önemli olduğu bu dönemde Türkiye’de çiftçi sayısında gerileme saptandı.
Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı’nın (TEPAV) istihdam izleme bülteninde sigortalılık oranları incelendi. Buna göre, Ocak ayında sigortalı çalışan sayısı yıllık olarak yüzde 5,1 oranında 1,1 milyon artarak 22,2 milyon olarak gerçekleşti. SGK Ocak ayı verilerine göre, toplam sigortalı çalışanların yüzde 71,9’unu oluşturan sigortalı ücretli çalışan grubu (4/a) yıllık olarak yüzde 5,9 rakamsal olarak 885 bin arttı ve genel eğilimi belirleyici oldu.
Çiftçi sayısı 493 bine geriledi
Esnaf-çiftçi grubundaki (4/b) değişim yüzde 4,7 artış yönünde olmakla beraber alt sınıflarda eğilimler farklılaştı. Bu dönemde esnaf sayısında yüzde 9,1 yani 210 bin artış, çiftçi sayısında ise yüzde 13,2’ye denk gelen 75 bin olarak düşüş görüldü. Söz konusu düşüşle birlikte, çiftçi sayısı 493 bine geriledi.
Çiftçi sayısında uzun süreli düşüş eğiliminin yanı sıra, esnaf sayısında son aylardaki yüksek oranlı artışlar dikkat çekmektedir. Kamu sektöründe sigortalı çalışan (4/c) sayısındaki artış ise yüzde 1,6 ile sınırlı kaldı.
Sigortalı ücretli çalışanların yüzde 52,5’ini oluşturan 3 ana sektördeki istihdam artışları son bir yıl içinde gerçekleşen en düşük seviyelerde gerçekleşti. Toplam sigortalı ücretli çalışanların yüzde 27,7’si imalat, yüzde 15,6’sı toptan ve perakende ticaret ve yüzde 9,2’si inşaat sektörlerinde istihdam edildi. Yıllık değişimlere bakıldığında imalatta yüzde 7,4, toptan ve perakende ticaret sektöründe yüzde 3, inşaat sektöründe ise yüzde 0,2 artış gözlenmekle beraber, söz konusu artışlar yılın en düşük düzeylerine işaret etti. Özellikle inşaat sektöründe Nisan 2021’den itibaren gözlenen hızlı gerileme eğilimi dikkat çekti. Diğer taraftan, sigortalı ücretli çalışanların yüzde 8,5’ini oluşturan dördüncü ana sektör olan idari ve destek faaliyetindeki istihdam son bir yılın 9 ayında gerilerken, Kasım ayında başlayan sınırlı artış trendi Aralık (yüzde 1,7) ve Ocak (yüzde 1,2) aylarında devam etti.
89 alt sektörün 12’sinde sigortalı ücretli çalışan sayısında azalış görüldü. En çok daralan sektör 17 binlik istihdam kaybı ile bina ve çevre düzenleme faaliyetleri sektörü oldu. Ev hizmetlerinde 10 günden fazla çalışanlar, idari danışmanlık faaliyetleri ve bilgisayar ve kişisel ev eşyaları onarımı faaliyetleri de istihdamı çalışan sayısı olarak en çok daralan diğer sektörler oldu.
Oransal olarak bakıldığında ise istihdam en hızlı hanehalkları tarafından kendi ithalat faaliyetleri sektöründe yüzde 28,5 geriledi. Bu sektörü yüzde 22,2’lik azalışla ev hizmetlerinde 10 günden fazla çalışanlar sektörü ile yüzde 9,8’lik azalışla kiralama ve leasing faaliyetleri sektörleri takip etti. Sinema filmi ve ses kaydı yayımcılığı, suyun toplanması arıtılması ve dağıtımı ve idari danışmanlık faaliyetleri de istihdam kaybı yaşayan diğer sektörler oldu.
Ali Canberk Özbuğutu
