45 yıl önce Antep’ten bir grup Muğla bölgesine gelerek buradaki Menengiç ağaçlarının aşılanarak Antep fıstığı üretimi yapılması için çalışma yaptı. Muğla yöresinde havası ve iklimi nedeniyle Menteşe ilçesinin kırsal mahalleleri Çiftlik, Çıtlık, Denizovası ve Meke köylerindeki Menengiç ağaçları aşılandı. Aşılama çalışmasının ardından ürün almaya başlayan köylüler bu defa Kooperatif kurdu.
Kooperatif kanalıyla üretilen Antep fıstıkları Antep’e kamyonlarla taşındı. Yaklaşık 13-15 yıl ürün veren aşılı ağaçlarda ürün birden kesildi. Yıllarca ceplerinden para harcayarak bakımını yapan köylüler, ağaçlar ürün vermeyince bakım çalışmasını durdurdu. Her yıl 5-10 bin lira bakım için harcama yapan köylüler, ürün olmayınca ağaçları kendi haline bıraktı. Ta ki bu yıla kadar. Ağaçlarda bu yıl da hiçbir bakım çalışması yapmayan köylüler ağaçlardaki ürün bolluğunu görünce adeta bayram etti.
Ürün almamalarını uçak yakıtına bağladılar
Ağaçlardaki ürünün kesilmesini ilk yıllarda termik santrallerden kaynaklı olduğunu sanan köylüler, santrallere baca gazı arıtma tesisi yapılmasına rağmen ürün alamayınca bu defa Milas-Bodrum Havalimanı’nın açılması sonrası iniş yapan uçakların köy üzerinden alçak uçuş yaptığı esnada motorundan çıkan yakıttan kaynaklandığını inanmaya başladı.
Korona virüs sürecinde hava ulaşımının durdurulması sonrası bu yıl rekor derecede ürün bolluğu yaşadıklarını söyleyen köylüler, “Korona virüs nedeniyle 4-5 aydır Milas-Bodrum Havalimanı’na uçak inmiyor. Uçaklar alçak uçuş yapmayınca, 30-35 yıl sonra ilk defa bu yıl çok iyi bir ürün rekoltesi var. Bu önümüzdeki yıl daha artar” dedi.
“Koronanın bize faydası oldu”
Çiftlik köyü sakini ve Antep fıstığı üreticisi Mahmut Çetin, “Ben 13 yaşındaydım aşılama çalışması başladığı zaman. Şu anda 61 yaşındayım. 30 yıldır ürün olmuyor. 30 yıldır hiçbir meyve görmüyoruz. Görüyoruz, küçücükken kurumaya başlıyor. İç kabuğunu yapmadan kurumaya başlıyor. Ağaçların kendi yaprakları kuruyor. Ama bu sene ağaçların yaprakları da mükemmel, meyvesi de mükemmel. Burada iki konu. Ya korona bize faydası oldu da üstümüzdeki uçakları kesti bunun için. Veyahut hükümetin termik santralları sıkıştırması ile termik santralların filtreyi takması ile bu hale geldi. Başka bir sebep bulamıyoruz biz. Ama bizim ziraatçılarımız bizi 30 yıldır bu Antep fıstığını bakmadığınız için böyle dedi. 30 yıldır bakmadık zaten. 30 yıldır bakmadığımız bir sürü kurunun içinde meyve mükemmel. Bakmakla ilgili hiçbir şey yok yani” dedi.
“30 sene sonra fıstığımız oldu”
Geçmişte 50 tona kadar Antep fıstığı üretimi olduğunu belirten Hüseyin Savran, “Geçmiş yıllarda burada 30-50 tona fıstık olurdu. Bunu biz kooperatifimiz kanalı ile Antep’e fıstık verdik. Fıstık olmayınca fesih oldu. Termik santral açıldı. Burası biraz köreldi. Ama bu sene Allah’a şükür 30 seneden sonra fıstığımız var. Ama gelecek süreçte ne olur o kesin değil. Üç gün sonra dökülebilir. O tabiatın vereceği bir şey” dedi.
“Geçmişte festival düzenleniyordu”
Çiftlik Mahallesi Muhtar Azası Mehmet Yetkin, “Burada Antep fıstığı ilk yetişmeye başladıktan sonra bakmışlar güzel rekolte var. Fıstık iç lezzet olarak çok şahane. Hatta Antep’teki yetişen fıstıklara göre aroma olarak daha lezzetli olduğu söylendiğinden Antep’teki görevli devlet kurumlarından veya sivil toplum kuruluşlarından buraya gelmişler ve teşvik etmişler ve Fıstık Tarımsal Kooperatifi kurulmuş. Burada yetişen ürünler benim çocukluğumda Antep’e kamyonlarla gidiyordu. Burada o zamanlar festival düzenleniyordu. Zamanla fıstıkların dolgunluğu, iç randımanı yüksek olanlara ödül veriliyordu. Ürün olmayınca değişik söylentiler oldu. Termik Santral gibi. Vatandaş 3-5 yıl ağaçlarını baktı. Budadı ve ilaçladı. Zahmetlerini karşılığını alamayınca bu işten soğudu. Bu köyün tek geçim kaynağı o zamanlar fıstık idi. Bizim köyün üzerinden Milas-Bodrum Havalimanı’na iniş yapacak uçaklar tur atıyordu. Uçakların bir gaz saldıkları ve bu gazan sadece fıstık değil, badem, erik ve zeytin çok etkileniyordu. Biz fıstığın ürün vermemesini buna bağlıyoruz. Yetkililerden de bu uçakların güzergahının ölçüm yapılarak gerçekten zararı varsa, bu güzergahın değiştirilmesini talep ediyoruz” dedi.
Bekir Tosun
