Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) raporuna göre, her yıl yaklaşık 1 trilyon dolarlık gıda tüketicilere henüz ulaşmadan kaybediliyor.
Dünya genelinde tarımsal kayıplar dahil çöpe giden ve israf olan gıda miktarı yıllık 1,3 milyar ton. Bunun parasal değeri ise 1 trilyon dolar olarak gösteriliyor. Türkiye’de yılda 33 milyon ton ağırlığında çöp toplanıyor ve bunun 14.5 milyon tonu gıda. Ülkemizin neredeyse yıllık tarımsal ihracatı kadar gıda, israf ediliyor. Bu, her yıl 14.5 milyar dolarımızın çöpe gitmesi demek. Yapılan araştırmalar gösteriyor ki, binlerce insan ihtiyacından fazla ürünü evlerinin bir köşesinde kaderine terk ediyor. Dünya genelinde meydana gelen gıda kayıp ve israfın yalnızca 4’te 1’ini önleyebilirse bu miktar dünyada 830 milyon açlık çeken insanın beslenmesine yetecek. Sürdürülebilirliği hem yerelde hem de globalde iş dünyasının ana eksenine koyan İstanbul Ticaret Borsası (İSTİB), ”Gıda İsrafına Son Ver” sloganıyla yola çıktığı ‘Gıda İsrafını Engelleme Projesi’ ile perakende sektörünün yanı sıra lokanta, kafe, restoran, hastane gibi toplu tüketim yerlerinde de gıda israfına yönelik bilinçlendirme çalışmaları yapıyor. İSTİB Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı İsmet Aral, yaşanan israfla ilgili açıklamalarda bulundu.
”Tarladan sofraya gelinceye kadar büyük kayıp”
‘Gıda İsrafını Engelleme Projesi’nin amaçlarını açıklayan İsmet Aral, ”Belediyeler tarafından 2018 yılı toplanan atık miktarı, 33 milyon ton. Toplanan atıkların 14,5 milyon tonunun gıda atıkları olduğu, parasal değerinin 14,5 milyar dolara tekabül ettiği biliniyor. Ülkemizin yıllık tarımsal gıda ihracatının ise 18 milyar dolar olduğu göz önünde bulundurulduğunda neredeyse ihracatımız kadar gıdayı çöpe attığımız ve israf ettiğimiz görülüyor. Bu proje çerçevesinde amacımız; gıda israfının boyutlarını tam olarak ortaya çıkarmak, gıda israfını azaltmak, gıda israf olmadan ihtiyaç sahiplerine ulaştırmak, farkındalık çalışmaları ile halkımızı bilinçlendirmek, gıda çöp olarak israf olduğunda, geri dönüşüm sayesinde ekonomiye tekrar kazandırmak, tarımsal, depolama ve lojistik alanda ürün kaybı sorunları ile ilgili Tarım ve Orman Bakanlığı ve Gıda ve Tarım Örgütü FAO ile ortak çalışmalar yapmak. Nihai hedefte ‘Gıda İsrafını Engelleme Projesi’, sosyal sorumluluktan öteye geçerek bir sosyal girişimcilik projesine dönüştürülecek” şeklinde konuştu.
”Koronavirüs pandemisi ile gıda israfı arttı”
Aral sözlerine şöyle devam etti: ”Gıdaları, kaynakları ve ekonomiyi israf etmemek için alışveriş, pişirme yöntemlerini değiştirerek, geri dönüşüm bilinci kazanarak israfı önleyebilmek mümkün. Sürdürülebilir gıda için israfı önlemeliyiz. Tarladan sofraya gelinceye kadar büyük kayıp var. İstanbul Ticaret Borsası bunu bir sosyal sorumluluk olarak görüyor. Çeşitli kurumlardaki istatistiki bilgileri bir araya getirip değerlendirerek öncelikle israfın tam boyutunu ortaya çıkarmayı hedefliyoruz. Küresel bir sorun olan koronavirüs pandemisi ile insanların evde kalmaları, gıda israfının arttıran bir durum. Türkiye’de resmi makamlar gıda krizi riski yaşanmayacağını, salgının tarım ve gıdada olumsuz etkilerini azaltmaya yönelik gerekli tedbirlerin alındığını söyledi ama insanlar bu psikolojiden çıkamadı. Sokağa çıkma yasağı ve Ramazan dolayısıyla insanların gıda tüketimi arttı. Sürekli evdeyiz ve lokantalar olmadığı için herkes evinde iftar yapıyor. İnsanlar evlerine stokladıkları gıdaları dikkatlice tüketirlerse ve özellikle dayanıklı olmayan gıdaların ihtiyaç kadar alınması da gıda israfını azaltacaktır. Biz İSTİB olarak, sosyal medya kanallarımızda profesyonellerden destek alarak insanların gıda israfını önlemeye yönelik neler yapması gerektiğini, buzdolabı düzenlemesi, alışveriş yaparken dikkat edilmesi gereken bilgileri,porsiyonlama, kalan yemekleri kurtarma ve gıdaların saklama koşullarına yönelik eğitimlere başladık ve yapmış olduğumuz sosyal medya çalışmalarını da bir e-kitap haline getirip sunacağız. Bu çalışmalara ilave olarak ev dışı tüketim kanalında da gıda israfını azaltmak için bünyemizde eğitimlere başlıyoruz ”.
”İSTİB, 2-3 milyar dolarlık gıdayı çöpe gitmekten kurtaracak”
Perakende sektöründe tüketici ve üreticilerin farkındalığını artırmak için çalışmalar yapacaklarının da altını çizen Aral, ”Lokanta, restoran, oteller, hastaneler ve perakende satış noktalarında gıda israfını azaltıcı tedbirler alma, olası gıda israfının sonuçlarını gösterme, tüketiciyi konu hakkında bilgilendirme, arz fazlasını ihtiyaç sahiplerine bağış ya da hibe gibi metotlar ile buluşturmayı teşvik etmeyi amaçlıyoruz. Tarihi geçmiş ancak kullanılabilir durumdaki gıda ürünlerini gıda bankasına bağışlanmasını teşvik edeceğiz. Böylelikle toplumun her kesiminde gıda israfına dikkat çekerek farkındalığın yükseltilmesini sağlayacağız. Bir kişinin günde tüketebileceği besin miktarı miktarı 1.5 kg iken, açık büfelerde kişi başına 5 kiloya kadar yemek servisi yapılıyor” diye konuştu.
İsmet Aral, otelcilik sektöründe büyük israfa yol açan her şey dahil büfelere dikkat çekerek, ”Ülkemizde gıda israfını önlemek ve dolaylı yoldan istihdama katkı sağlamak adına öğle ve akşam yemeklerinde açık büfe yerine A La Carte sisteminin uygulanması önem taşıyor. Gıdaların satın alma, üretim, tüketim, değerlendirme, ayrıştırma ve geri dönüşüm süreçleri düzenlenerek, oluşturulacak gıda bankası aracılığıyla fazla yemekler ihtiyaç sahipleriyle kolayca buluşturulabilir. Yerel yönetimler ile yaptığımız görüşmelerle açık büfe yerine gelecek sistemlerin desteklenmesi için emsal kararlar aldırılmasını sağlayacağız. Böylelikle hem katma değerli turizm geliri sağlanacak, açık büfelerde kantitatif yerine kalitatif yemek sunulacak, gıda israfının önüne geçilecek, turistler lokasyondaki diğer küçük esnaflara da gelir sağlayarak ekonomi hareketlenecektir. 2-3 milyar dolarlık gıdayı çöpe gitmekten kurtarmak, bu konuda başarımızın ilk ayağı olacak” ifadelerini kullandı.
65 Bin TL ödüllü Yarışma
Verilen bilgiye göre İSTİB, ”Gıda İsrafına Son Ver” sloganıyla yola çıktığı ‘Gıda İsrafını Engelleme Projesi’ ile sıfır gıda israfını hedefleyen büyük bir sosyal sorumluluk hareketini de hayata geçirdi. İSTİB, proje kapsamında kamuoyunda gıda israfı konusuna dikkat çekmek, bilinirliği artırmak ve farkındalık oluşturmak amacıyla ‘Gıda İsrafını Engelleme Proje Yarışması’ düzenliyor. Üniversite öğrencilerinin hangi bölümde olurlarsa olsun bireysel veya takım olarak katılabilecekleri yarışma ile gıda israfının engellenmesine katkıda bulunacak projelere toplam 65 bin TL ödül verilecek.
